Inleiding tot het historisch onderzoek (les van 3 november 2021)

De verantwoorde historicus

Academische geschiedschrijving hoort verantwoorde geschiedschrijving te zijn. Dat is maar mogelijk als historici zich een bepaalde deontologie of beroepsethiek aanmeten (of zich als het ware een aantal deugden eigen maken). Het gaat in het algemeen om ongeschreven regels, al biedt de American Historical Association een heel mooie samenvatting:

“Historians should practice their craft with integrity. They should honor the historical record. They should document their sources. They should acknowledge their debts to the work of other scholars. They should respect and welcome divergent points of view even as they argue and subject those views to critical scrutiny. They should remember that our collective enterprise depends on mutual trust. And they should never betray that trust.”

Databeheer en statistiek voor historici (les van 4 november 2021)

In dit vak wordt aangeleerd hoe je met cijfermateriaal uit het verleden aan de slag kan gaan. Je leert hoe je een databank kan ontwerpen op basis van gegevens uit archiefmateriaal, en hoe je vervolgens die databank via kwantitatieve methoden kan analyseren en interpreteren. Het is een praktijkgericht vak met lessen in de PC-klas.

Heuristiek: Vroegmoderne tijd (les van 5 november 2021)

De "heuristiek" is een belangrijke competentie in het historisch onderzoek. Dat gaat over het zoeken naar literatuur (wetenschappelijke boeken en artikels) over een bepaald thema waarin je geïnteresseerd bent en waarover je zelf ook onderzoek wil verrichten, en natuurlijk ook over het opsporen van bronnen waarin je directe, meestal eigentijdse informatie kan vinden over het onderwerp dat je bestudeert. Dat kan gaan over geschreven bronnen, zoals bvb. briefwisseling tussen handelaars, of gedrukte bronnen, zoals bvb. oude kranten.

In de lessen "Heuristiek Vroegmoderne Tijd" buigen we ons dit soort aspecten, maar specifiek gericht op de 16e, 17e en 18e eeuw.

Methodologie van de geschiedenis: paleografie met tekstverklaring (les van 4 november 2021)

De hulpwetenschap paleografie leert de vaardigheid aan om historische handschriften te ontcijferen en begrijpen. Afhankelijk van tijd, context en ruimte schreef men namelijk op een specifieke manier. Een 14de-eeuws abdijscriptorium bijvoorbeeld gebruikte een heel ander schrifttype dan een 17de-eeuwse notaris. De lessen paleografie hebben een erg praktijkgerichte insteek, waarbij studenten onder begeleiding van de docenten elke week een ander type tekst en ‘schrijfhand’ leren lezen (of transcriberen zoals dat heet). Tijdens de open lessen zullen we de vijfde tekst uit de lessenreeks behandelen. Meer bepaald bekijken we een folio in zogenaamd ‘boekschrift’ met de tekst van het werk Meteorologica van Aristoteles, vertaald naar het Oudfrans door Mahieu le Vilain rond 1300. Le Vilain droeg deze vertaling op aan Jean d’Artois, graaf van Eu (een graafschapje gelegen in het huidige Normandië). Tijdens de les lezen we de eerste folio waarbinnen de auteur zijn opdracht uit de doeken doet. Wie wil kan met deze context al trachten de eerste regels te ontcijferen. Indien dit als aspirant-student nog niet lukt, kom dan langs tijdens de open lessenweek om mee te maken hoe we dergelijke transcripties aanpakken!